BS Trần Quốc Khánh, khoa Phẫu thuật cột sống, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho biết, gan giống như một kho “hậu cần” tiếp nhận mọi loại chất chúng ta thu nạp vào, phân loại chúng, thải bỏ chất độc và tạo ra những “tinh chất” để dòng m.áu mang đi nuôi các tế bào. Thế nhưng, tình trạng gan bị tổn thương nghiêm trọng như suy gan, xơ gan, ung thư gan đang ngày càng gia tăng.
BS Trần Quốc Khánh tư vấn cho người bệnh.
Vì thế, để bảo vệ lá gan khỏe mạnh, BS Trần Quốc Khánh đã đưa ra 10 biện pháp, giúp người dân nâng cao nhận thức để không làm hại lá gan của mình.
Giải pháp số một là hạn chế bia, rượu
Chất alcohol sau khi uống sẽ tiếp xúc với gan rất nhanh, các tế bào gan vô cùng vất vả để xử lý cũng như thải độc. Tuy nhiên, hầu hết chúng ta hiện nay đang dùng một lượng rượu bia lớn trong mỗi lần uống, vượt quá khả năng xử lý và chịu đựng của gan khiến tế bào gan bị tổn thương.
Tình trạng nguy hại cho gan nói riêng và cho cơ thể nói chung sẽ xuất hiện khi ta dùng quá tám ly rượu mỗi tuần với nữ giới và 15 ly với nam giới. “Tệ nạn uống rượu hiện nay còn nguy hiểm hơn khi nhiều người uống rượu ngâm hỗn hợp nhiều loại động thực vật khác nhau để uống cùng một lúc, hoặc uống rượu có nồng độ quá cao (trên 40 độ). Nếu ngâm rượu, xin hãy ngâm riêng rẽ từng loại thực vật – động vật, và mỗi bữa chỉ nên dùng một trong các loại rượu ngâm đó mà thôi. Tuyệt đối không uống nhiều loại rượu ngâm trong mỗi lần uống”, BS Khánh nói.
Trước tỷ lệ người bị viêm gan B hiện nay trong cộng đồng người Việt rất cao, việc uống rượu nhiều ở những người đó gần như là đang t.ự s.át. Vì thế, BS Khánh khuyến cáo, những người đàn ông nếu bị viêm gan B xin hãy bỏ rượu bia trước khi quá muộn vì chính mạng sống của mình và cũng cho cả tương lai của gia đình nhỏ thân yêu.
Tỷ lệ người bị gan nhiễm mỡ, viêm gan nhiễm độc, suy gan cấp, xơ gan cổ trướng, ung thư gan… đang tăng lên với tốc độ chóng mặt, một phần nguyên nhân đến từ chính “tệ nạn” bia rượu. Khi gan đã bị xơ – bị suy mạn, chưa nói đến ung thư gan, thì thời gian sống đã không còn được nhiêu nữa, trừ khi chúng ta có đủ t.iền và cả đủ “duyên” để có gan ghép.
Vì thế, BS Khánh khuyến cáo hiện nay, mọi người chỉ nên dùng một ly rượu mỗi ngày với nữ giới và hai ly với nam giới (rượu 40 độ trở lại).
Giải pháp số hai là kiểm soát việc dùng thuốc chữa bệnh
Chúng ta chỉ dùng thuốc chữa bệnh khi thực sự cần thiết và nghiêm ngặt tuân thủ theo đơn của bác sĩ. Tuyệt đối không được dùng quá liều so với đơn bác sĩ kê; tuyệt đối không được uống rượu bia khi dùng thuốc chữa bệnh, cũng như tuyệt đối không được phối hợp thuốc đông – tây y, thuốc tây với thuốc nam.
Trước khi dùng thuốc, BS Khánh lưu ý người dân nên đọc kỹ những chỉ dẫn đi kèm, đặc biệt hai dòng thuốc: Những thuốc giảm đau không cần kê đơn như Acetaminophen (Tylenol..), Aspirin, Ibuprofen (Advil, Motrin IB…) và Naproxen (Aleve..) có thể làm hỏng gan của chúng ta, nếu uống thường xuyên, quá liều hoặc kết hợp với rượu; Những thuốc kê đơn liên quan đến tổn thương gan nghiêm trọng bao gồm các loại thuốc Statin được sử dụng để điều trị tăng mỡ m.áu, thuốc kháng sinh kết hợp amoxicillin-clavulanate (Augmentin), phenytoin (Dilantin, Phenytek), azathioprine (Azasan, Imuran), niacin (Niaspan), kiacin và steroid đồng hóa…
Khi bắt buộc phải dùng một hoặc nhiều những nhóm thuốc trong thời gian dài (chữa lao, ung thư, bệnh hệ thống, bệnh miễn dịch…) thì việc tìm hiểu kỹ để lựa chọn phác đồ ít tác dụng phụ nhất, dùng thuốc hỗ trợ gan kèm theo cũng như kiểm tra chức năng gan thận định kỳ là điều bắt buộc.
BS Khánh cũng cho biết, những thảo dược, thực phẩm chức năng, kẹo cốm bổ dưỡng ở t.rẻ e.m… cũng rất dễ gây tổn thương gan nếu chúng ta dùng không đúng hay lạm dụng nó, đặc biệt là trẻ nhỏ khi lá gan chưa được hoàn thiện đầy đủ. Một số loại thảo mộc được coi là có nguy cơ tổn thương tế bào gan, chúng bao gồm nha đam, cohosh đen, cascara, chaparral, comfrey, kava và ephedra. T.rẻ e.m có thể bị tổn thương gan nếu nhầm lẫn dùng vitamin trong kẹo với số lượng nhiều.
Thận trọng với hóa chất
Các hóa chất phổ biến có thể gây tổn thương gan bao gồm dung môi làm sạch khô carbon tetrachloride, một chất gọi là vinyl clorua (được sử dụng để sản xuất nhựa), paraquat trong thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu và một nhóm hóa chất công nghiệp gọi là biphenyls polychlorin hóa. Nếu công việc phải tiếp xúc với các hóa chất độc hại, hãy thực hiện tất cả các biện pháp phòng ngừa cần thiết để bảo vệ tránh phơi nhiễm như dùng khẩu trang, găng tay, mũ và áo quần bảo hộ.
Tiêm phòng đầy đủ vắc xin phòng viêm gan A, B
Đây là một động tác rất nhỏ những đóng vai trò vô cùng lớn lao giúp chúng ta tránh được nguy cơ bị lây nhiễm vi rút viêm gan A và B. Đặc biệt là con nhỏ và những người làm việc trong môi trường có nguy cơ cao bị phơi nhiễm như nhân viên y tế, thợ cắt tóc, thợ xăm hình…
Kiểm tra sức khoẻ định kỳ, đặc biệt với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ để phát hiện sớm các dị tật, bệnh lý gan mật để xử lý sớm, tránh ứ mật, viêm-xơ gan. (Bệnh lý nang ống mật chủ, bất thường đường mật, sỏi mật, u đầu tuỵ…)
Cẩn thận với độc tố Aflatoxin trong thực phẩm
Chất gây ung thư gan này được tạo ra bởi một loại nấm có trong đậu phộng, lúa mì, đậu nành, hạt lạc, ngô, gạo bị mố hoặc bảo quản trong môi trường ẩm ướt. Mặc dù nguy cơ sử dụng những sản phẩm ngũ cốc chứa nấm này có thể xảy ra ở hầu hết mọi nơi trên thế giới, nhưng nó phổ biến hơn ở các nước nhiệt đới nóng ẩm. Ở những quốc gia phát triển như Hoa Kỳ, châu Âu, việc kiểm tra thực phẩm về việc có nhiễm aflatoxin là điều bắt buộc.
Lưu ý trong lối sống
Nghiêm ngặt tuân thủ dùng kim tiêm riêng rẽ, vô trùng. Lưu ý khi đi xăm hình, truyền m.áu, cắt tóc, cạo râu và dùng b.ao c.ao s.u khi quan hệ t.ình d.ục…. Tránh tiếp xúc tối đa với m.áu cũng như các chất dịch cơ thể của người khác, vì virus viêm gan có thể lây lan qua những con đường đó.
Giảm cân, tránh béo phì và kiểm soát đường m.áu tốt với những người bị đái tháo đường: chính béo phì và tình trạng tăng đường huyết kéo dài cũng là nguyên nhân gây bệnh lý gan nhiễm mỡ (Nonalcoholic fatty liver disease).
Sàng lọc sớm bằng công nghệ gen nếu trong gia đình có người thân bị đột biến gen nhất định liên quan đến những tổn thương gan, từ đó chủ động đưa ra những giải pháp dự phòng cần thiết để bảo vệ gan. Thí dụ như gien trên nhiễm sắc thể 14 chịu trách nhiệm sản xuất protein alpha1-antitrypsin.
Lưu ý với nữ giới, người già và trẻ nhỏ: Phụ nữ dường như chuyển hóa một số độc tố chậm hơn nam giới do gan của nữ tiếp xúc với nồng độ các chất có hại trong m.áu cao hơn trong một thời gian dài. Điều này làm tăng nguy cơ viêm gan độc hại. Với người già cũng vậy, việc thải loại các chất có hại cũng chậm hơn khiến các độc tố và sản phẩm phụ của chúng tồn tại trong cơ thể lâu hơn, nguy cơ tổn thương gan sẽ cao hơn. Với trẻ nhỏ, luôn giữ tất cả các loại thuốc và vitamin bổ sung tránh xa tầm tay.
THU PHẠM
Theo Nhân dân
Thực hư “thần dược” giúp uống rượu không say?
Bạn đọc Châu Thế Kiên (ồng Nai) hỏi: Nhiều bạn nhậu cho biết trên mạng hoặc ở nhà thuốc đang có bán thuốc giúp uống rượu không say. Xin cho hỏi có loại thuốc này không, tác dụng ra sao?
Ảnh minh họa
BS-CKI Lê Thị Cẩm Thơ, Khoa Khám bệnh Bệnh viện Nhân dân 115, trả lời: Sau khi uống, rượu sẽ được hấp thu nhanh vào đường tiêu hóa, 20% ở dạ dày, gần 80% xuống ruột non và đi vào m.áu. Một lượng nhỏ rượu được bài tiết qua mồ hôi, hơi thở, nước tiểu. Chuyển hóa rượu xảy ra chủ yếu ở gan. Nếu tốc độ và nồng độ rượu uống vào vượt quá khả năng chuyển hóa của gan, gan sản xuất không kịp enzym để chuyển hóa acetaldehyde, lúc đó chất này ứ đọng trong cơ thể, gây ra những tác hại cho sức khỏe.
Trên thị trường hiện có nhiều thuốc được giới thiệu là “thuốc giải rượu”. Thực chất đây là thực phẩm chức năng, chứa các thành phần như vitamin B1, B6, B12, axít glutamic… Những chất này được cho là góp phần tham gia quá trình chuyển hóa rượu. Cho đến nay chưa có bằng chứng nào chứng minh những loại này có khả năng bảo vệ hoặc phục hồi tổn thương các cơ quan do rượu hoặc giúp người uống không bị say xỉn.
Nhiều “thuốc giải rượu” không có nguồn gốc, xuất xứ, thành phần thuốc không rõ ràng, nên một trong những thành phần của thuốc uống vào có thể gây tác dụng phụ từ nhẹ đến nặng cho người sử dụng. Khi uống “thuốc giải rượu”, vì nó tham gia vào quá trình chuyển hóa rượu, nên cả rượu và thuốc cùng lúc được chuyển hóa qua gan, làm tăng gánh nặng cho gan, càng làm tăng nguy cơ gây suy gan cấp.
Càng uống nhiều rượu bia thì càng ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và không có “thần dược” nào giúp uống rượu mà không say. Vì vậy, để bảo vệ sức khỏe, tốt nhất chúng ta không dùng rượu bia, còn nếu dùng thì phải có kiểm soát và uống trong giới hạn cho phép.
Ng.Thạnh ghi
Theo nguoilaodong
