Để tạo đường sơn đẹp, các nữ công nhân nhà máy đồng hồ thế kỷ 20 liếm đầu bút lông chứa phóng xạ radium mà không biết đang nhiễm độc từ từ.
Năm 1898, Marie Curie và chồng, Pierre phát hiện ra hai nguyên tố phóng xạ radium và polonium trong phòng thí nghiệm. Năm 1902, những mẫu radium được nhà khoa học người Mỹ William Hammer thí nghiệm sử dụng trong y học.
Kể từ khi được phát hiện, radium được coi là một nguyên tố tốt cho sức khỏe, không hoặc gây rất ít tác dụng phụ, hiệu quả trong điều trị ung thư. “Mọi người rất thích thú với khả năng chữa bệnh của radium, radium được coi như vitamin ngày nay”, Kate Moore, tác giả cuốn “The Radium Girls” (Những cô gái Radium) chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn với CNN Style.
“Radium có mặt trong bất kỳ sản phẩm bổ sung năng lượng nào, ví dụ như thuốc chữa mệt mỏi, liệt dương”, theo Timothy Jorgensen, chuyên gia phóng xạ tại Đại học Georgetown.
Ngoài ra, sự phổ biến của radium còn được chứng minh trong một loạt các sản phẩm, từ kem đ.ánh răng, son môi, mỹ phẩm, tới đồ ăn, nước uống. Những loại thuốc bổ được thêm radium được biết đến là “thuốc trị bách bệnh”. Radium tại thời điểm đó là nguyên liệu đắt nhất.
Sơn đồng hồ được coi là công việc hấp dẫn, trả lương cao gấp ba các công việc khác. Ảnh: NPR
May mắn, tất cả những sản phẩm này đều chỉ chứa một lượng rất thấp radium, vô hại tới sức khỏe. Việc thêm radium vào các sản phẩm thuốc có thực sự giúp chữa bệnh hay không vẫn còn đáng ngờ, song điều chắc chắn là khi radium phân rã, tiếp xúc với các nguyên tố khác sẽ tạo phản ứng phát sáng.
Dựa trên nguyên lý này, tiến sĩ Sabin Arnold von Sochocky tạo một loại sơn đặc biệt trộn cùng radium và các nguyên liệu khác, có khả năng tự phát sáng, được cấp bằng sáng chế và đăng ký dưới tên thương hiệu UnDark. Sản phẩm sơn của ông sớm được quân đội Mỹ sử dụng để làm các con số và kim đồng hồ phát sáng trong bóng đêm.
Năm 1917, nước Mỹ tham gia chiến tranh, lực lượng lao động chính chuyển từ đàn ông sang phụ nữ. Các nhà máy thuê công nhân nữ trong địa phương thực hiện công việc sơn đồng hồ với sơn UnDark. Công việc hàng ngày tại nhà máy là quết lớp sơn UnDark chứa radium lên các con số và kim đồng hồ. Đây được coi là công việc hấp dẫn, nhẹ nhàng, lương cao gấp ba những công việc khác. Những nữ công nhân còn được gọi là “nghệ nhân”, nhiều người rủ thêm chị em, bạn bè tới nhà máy làm.
Đồng hồ sơn radium chủ yếu được sản xuất tại ba nhà máy thuộc ba công ty khác nhau, thuộc New Jersey, Illinois, Connecticut, trong đó nhà máy của tập đoàn Radium Mỹ (USRC) trụ sở New Jersey tai tiếng nhất về việc bỏ bê sức khỏe công nhân, do đây là nhà máy đầu tiên có công nhân ngộ độc radium.
Khi ấy, radium mới được phát hiện gần 20 năm, hiểu biết về nguyên tố này còn hạn chế. Phần lớn công nhân làm công việc sơn đồng hồ không hay biết hậu quả tiềm ẩn của radium tới sức khỏe. Họ từng hỏi quản lý của mình “liệu loại sơn này có hại sức khỏe không” khi bắt đầu công việc. Người sử dụng lao động, nhân viên cấp cao nhận thức hạn chế về sự độc hại của radium, song vì lợi nhuận, vẫn khẳng định sơn UnDark an toàn. Chỉ có các nhà hóa học – những người hiểu rõ nhất về radium – là sử dụng mặt nạ chì và một số thiết bị bảo vệ khác trong quá trình làm việc.
Hàng ngày, để vết sơn được rõ nét, những nữ công nhân liếm đầu bút lông trước khi sơn. Gần như mỗi lần sơn một chiếc đồng hồ mới, những nữ công nhân lại liếm đầu bút một lần. Hơn thế, vì tin radium có lợi cho sức khỏe, họ dùng radium tô lên môi, sơn vào móng tay, truyền tai nhau mặc những bộ đầm đẹp nhất tới nhà máy để bụi phóng xạ bám vào, khi đi ra đường buổi tối váy sẽ lấp lánh ánh sáng, theo Kate.
Cứ thế, hơn 4.000 nữ công nhân làm việc trong các nhà máy sản xuất đồng hồ tự đ.ầu đ.ộc mình mỗi ngày.
Khi đi vào cơ thể người, radium đặc biệt nguy hiểm. “Về mặt hóa học, radium hoạt động giống canxi”, Timothy giải thích. “Radium khi đi vào cơ thể sẽ ăn xương, do hay bị nhầm với canxi. Do đó, nếu nuốt phải radium, người bệnh có nguy cơ hoại tử xương, ung thư xương, phát bệnh sớm hay muộn tùy thuộc vào lượng radium trong cơ thể”. Ông cho hay việc tiếp xúc và hành động trực tiếp liếm đầu bút nhiễm radium trong nhiều năm của các nữ công nhân có thể khiến họ mắc bệnh chỉ trong vài năm.
Đồng hồ radium phát sáng được quân đội Mỹ sử dụng nhiều trong chiến tranh. Ảnh: Vintage News
Năm 1925, những cái c.hết đầu tiên do nhiễm độc radium xuất hiện tại các cơ sở của USRC. Năm 1922, nữ công nhân Mollie Maggia, 22 t.uổi làm việc tại USRC là người đầu tiên qua đời sau một năm chịu đựng đau đớn. Xác của cô được bác sĩ phát hiện có toàn bộ phần hàm dưới quá giòn, lỗ chỗ thủng vì bị radium ăn mòn. Nhà hóa học chính của công ty, tiến sĩ Edwin E. Leman qua đời năm 1925, tiếp đó là một số công nhân nữ khác.
Các công nhân khác dần xuất hiện các triệu chứng thiếu m.áu, gãy xương, đau răng, hoại tử hàm. Nhiều người vì lo sợ bắt đầu đi chụp X-quang kiểm tra, nhưng càng khiến tình trạng bệnh nghiêm trọng bởi bản thân quá trình chụp X-quang cũng tạo ra một lượng phóng xạ nhất định.
Công ty đối thủ của USRC, Radium Dial Corporation trụ sở tại Illinois cũng bắt đầu chịu chung số phận. Cái c.hết ngày càng nhiều của công nhân các nhà máy sản xuất đồng hồ khiến sự việc trở nên nghiêm trọng.
Trong nỗ lực giảm thiệt hại vụ việc gây ra, các công ty sản xuất đồng hồ cùng nhà thầu quân sự quyết định tiến hành một cuộc kiểm tra giả mạo, chuyên gia y tế tham gia kiểm tra sức khỏe công nhân được yêu cầu không tiết lộ kết quả thật. Nguyên nhân hàng loạt công nhân, nhân viên mắc bệnh được đổ cho một loại virus t.ình d.ục để mọi người tin radium an toàn, tiếp tục làm việc.
Cuối năm 1927, đầu 1928, hàng loạt công nhân nữ nhiễm phóng xạ đ.âm đơn kiện các công ty. Grace Fryer, Edna Hussman, Katherine Schaub và hai chị em Quinta McDonald và Albina Larice là 5 công nhân đại diện làm chứng tại tòa. Họ được mệnh danh là “Radium Girls” (Những cô gái Radium). Cái tên này nhanh chóng được dùng cho tất cả những công nhân nữ làm trong nhà máy sản xuất đồng hồ sơn radium thời đó.
Sự việc nhanh chóng phủ sóng rộng rãi trên các phương tiện truyền thông, được công chúng ủng hộ, dù việc kiện các công ty như USRC, Radium Dial không mấy dễ dàng. Tại thời điểm này, rất nhiều nữ công nhân đã phải nằm liệt giường vì ngộ độc
Liếm đầu bút lông dính radium là hành động hàng ngày của các nữ công nhân. Ảnh: Tiguidou
Tòa án chịu nhiều áp lực từ các công ty, và có thể đã quá muộn với nhiều người bị nhiễm radium, cuối cùng, công lý cũng chiến thắng. Những nạn nhân nhiễm phóng xạ được đền bù, nguyên nhân cái c.hết của nhiều người được ghi lại trong giấy chứng tử.
Sự hy sinh thầm lặng của “Những cô gái Radium” đã tạo ra luật lao động mới, cung cấp loài người những hiểu biết có cơ sở khoa học về ảnh hưởng của chất phóng xạ. Ngành sản xuất son chứa radium ngừng hoạt động, công nhân làm việc tiếp xúc với radium được trang bị thiết bị bảo vệ đầy đủ. Sơn radium cũng bị cấm sử dụng từ năm 1968.
“Trong những năm 1950, trong thời kỳ Chiến tranh lạnh, rất nhiều nữ công nhân tình nguyện trở thành nhân vật thí nghiệm cho khoa học, do họ là những đối tượng từng tiếp xúc với radium trong một thời gian dài”, Kate kể.
Nuốt, tiếp xúc với radium để lại nhiều hậu quả nặng nề, trong đó có nhiều loại ung thư, một số bệnh xuất hiện rất lâu sau khi nhiễm. Với chu kỳ nửa phân rã là 1.600 năm, một khi radium đã ăn vào cơ thể người, nguyên tố này sẽ tồn tại trong đó mãi mãi.
Lê Hằng
Theo Vintage News, CNN Style/VNE
Những ‘cô gái ma’ và cái c.hết từ từ trong đau đớn
Trong chiến tranh thế giới thứ 1, hàng trăm phụ nữ trẻ đổ về các nhà máy đồng hồ để kiếm sống. Ít ai biết mỗi đêm, họ phải đối diện với nỗi đau ngấm từ từ trong xương tủy.
Ngày 10/4/1917, Grace Fowler (18 t.uổi) gia nhập Tập đoàn Radium Mỹ (USRC) tại Orange, New Jersey. Thời điểm đó, Mỹ tham gia thế chiến thứ I được 4 ngày. Hai anh trai của Grace đã đi lính, vì vậy cô gái mong muốn có thể làm tất cả để giúp đỡ người thân nơi t.iền tuyến. Công việc của cô là vẽ mặt đồng hồ. Nhưng Grace không hề biết rằng việc làm mới đã thay đổi cuộc đời cô lẫn những người công nhân trong nhà máy.
Những “cô gái ma”
Nghe lời “hiệu triệu” từ chính phủ, hàng trăm phụ nữ thuộc tầng lớp lao động đổ xô về các công ty gia công đồng hồ và các vật dụng quân sự bằng Radium. Nguyên tố hóa học này được Marie Curie phát hiện ra từ năm 1898. Thời điểm chiến tranh thế giới thứ I nổ ra, ánh sáng xanh mà Radium tỏa ra khiến nó trở thành chất hóa học kỳ diệu, được ưa chuộng trong nhiều lĩnh vực như mỹ phẩm, thuốc chữa bệnh, phổ biến nhất là vẽ mặt đồng hồ.
Các công ty gia công rót vào tai hàng trăm cô gái trẻ vẽ mặt đồng hồ là “công việc ưu tú cho những nữ nhân công nghèo”. Họ thậm chí còn được trả gấp ba lần mức lương bình thường và phải tranh giành với nhiều người khác để có được công việc này. Vẽ mặt đồng hồ đã đem đến cho các cô gái trẻ sự tự chủ về tài chính, nhất là vào thời điểm phụ nữ bắt đầu dấy lên tư tưởng về nữ quyền.
Vẽ mặt đồng hồ mang đến cho các cô gái nguồn thu nhập dồi dào. Ảnh: Buzzfeed.
Đa số nhân công vẽ đồng hồ đều là những cô gái nên với đôi bàn tay nhỏ nhắn, linh hoạt, họ hoàn toàn thích hợp với công việc khéo léo này. Radium có khả năng phát sáng – đây cũng là điểm hấp dẫn của chất hóa học do Marie Curie tìm ra. Khi các cô gái trẻ hoàn thành công việc và trở về nhà, cơ thể họ cũng phát sáng trong bóng tối. Radium đã khiến nhân công được mệnh danh là “những cô gái ma”.
Phát hiện ra điểm này, những cô gái thường mặc bộ váy đầm đẹp nhất của mình đến nhà máy để khi tối về, họ rực rỡ trong ánh sáng xanh huyền ảo khi đến vui chơi tại vũ trường vào ban đêm. Thậm chí, nhiều cô gái còn vẽ Radium lên răng để nở nụ cười “đốn tim” các chàng trai.
Trong các bước của kỹ thuật sơn, Grace và các đồng nghiệp phải thực hiện một bước là liếm đầu cọ cho mềm, nhọn trước khi vẽ các con số bé xíu trên mặt đồng hồ. Cứ như thế, mỗi lần họ cho cọ vào miệng, là một lần các cô gái nuốt một ít sơn Radium phát sáng vào người.
Sự thật đằng sau những lời dối trá ngọt ngào
“Điều đầu tiên chúng tôi hỏi họ đó là: Chất hóa học này có làm tôi đau đớn gì không?”, Mae Cubberley, người đã hướng dẫn Grace trong kỹ thuật liếm cọ nhớ lại. “Đương nhiên bạn sẽ chẳng muốn cho bất kỳ thứ gì nguy hại vào miệng. Ông Savoy, người quản lý của chúng tôi nói rằng chất đó không nguy hiểm, vì vậy không có gì phải sợ cả”, Mae nói.
Nhưng đó chỉ là lời nói dối che đậy sự thật kinh hoàng phía sau. Kể từ khi Radium được phát hiện, nó đã được chứng minh là chất độc hại. Bản thân Marie Curie đã bị bỏng phóng xạ khi xử lý nó.
Nhiều người đã c.hết vì ngộ độc Radium trước những cô gái vẽ mặt đồng hồ. Đó là lý do tại sao những nam nhân công tại các công ty Radium đeo tạp dề chì trong phòng thí nghiệm và xử lý chất hóa học này bằng những chiếc kẹp kim loại.
Radium từng bước khiến các cô gái c.hết trong đau đớn. Ảnh: Buzzfeed.
Còn các nữ công nhân vẽ mặt đồng hồ, họ bị chính người chủ của mình bỏ mặc và ngày càng dấn thân vào nguy hiểm c.hết người. Những nạn nhân không hề hay biết thứ độc hại mình đang nuốt hàng ngày là nguyên nhân khiến cơ thể tan nát thành từng mảnh sau này.
Vào thời điểm đó, một số người tin rằng nếu cho lượng nhỏ Radium vào thức ăn có thể mang lại lợi ích cho sức khỏe. Nhiều người uống nước Radium như một loại thuốc bổ. Người ta có thể mua mỹ phẩm, bơ, sữa và kem đ.ánh răng chứa chất kỳ diệu này. Báo chí còn tung hô Radium như một “thần dược” giúp con người sống lâu hơn.
Cái c.hết đầu tiên
Radium sẽ là thứ dược liệu kỳ diệu trong mắt các nữ công nhân vẽ mặt đồng hồ cho đến năm 1922, cái c.hết của Mollie Maggia, một đồng nghiệp của Grace, đã khiến nhiều nạn nhân lo sợ.
Mollie Maggia phải nghỉ phép dài ngày vì bị ốm. Nhưng cô không biết chuyện gì xảy đến với mình. Bắt đầu từ một chiếc răng đau, cô đã nhổ đi. Nhưng sau đó, tiếp tục một chiếc răng khác cũng gặp tình trạng tương tự. Ở vị trí những chiếc răng bị mất, các vết loét mọc lên như bông hoa đỏ sẫm, hòa trộn giữa m.áu và mủ vàng.
Sau đó chân tay cô đau nhức đến mức không thể đi lại. Bác sĩ kết luận cô bị bệnh khớp và kê đơn thuốc aspirin rồi cho về nhà. Đến tháng 5/1922, Mollie tuyệt vọng. Vào thời điểm đó, cô đã mất gần như cả hàm răng và n.hiễm t.rùng nhiều bộ phận trên cơ thể.
Grace và đồng nghiệp vẫn không biết vì sao mình c.hết. Ảnh: Buzzfeed.
Điều kinh hoàng nhất chính là, khi bác sĩ khám cho Mollie, xương hàm của cô rơi ra, rụng trên tay vị nha sĩ. Ông ta không giấu nổi sự kinh hoàng. Chỉ vài ngày sau, toàn bộ hàm dưới của Mollie cũng mất đi theo cách đó. Và cô không phải là người duy nhất, Grace Fowler cũng gặp tình trạng tương tự ở quai hàm và chân.
Ngày 12/9/1922, trong vòng chưa đầy một năm, căn bệnh n.hiễm t.rùng kỳ lạ đã khiến Mollie Maggia bị tổn thương đến các mô của cổ họng. Chúng từ từ ăn vào tĩnh mạch cổ của cô. 17h chiều ngày hôm đó, miệng cô dính đầy m.áu vì xuất huyết bất ngờ. Mollie trút hơi thở cuối cùng khi vừa 24 t.uổi.
Các bác sĩ không thể tìm ra nguyên nhân cái c.hết. Giấy chứng tử của Mollie, ghi rằng cô c.hết vì giang mai để che dấu tội ác của công ty mà cô từng làm việc. Sau cái c.hết của Mollie, từng nữ công nhân làm cùng cô lần lượt qua đời, vì cùng một căn bệnh.
Theo Zing
