Tham gia thể thao rất tốt để duy trì sức khỏe tuy nhiên với nhiều đối tượng khi vận động không hợp lý sẽ dẫn đến các tác dụng ngược ảnh hưởng đến sức khỏe, thậm chí dễ dàng cướp đi tính mạng của bệnh nhân.
Đặc biệt là những người có nhiều yếu tố nguy cơ về bệnh lý tim mạch, t.uổi cao, gia đình có bệnh sử tim mạch trước đó. Chủ quan về sức khỏe, người bệnh rất có thể đột tử nếu tập luyện thể dục với cường độ cao.
Trong năm 2019, đã có nhiều cái c.hết thương tâm trong khi tham gia thể thao. Hồi giữa năm, ở một trận đấu nằm trong khuôn khổ Giải vô địch bóng đá miền bắc Argentina, thủ môn Ramon Ismael Coronel, 17 t.uổi Ramon Ismael Coronel đã bị đột tử trong một trận đấu ở Argentina, sau khi anh có tình huống dùng ngực cản phá quả phạt đền cứu thua cho đội nhà.
Hay trong trận đấu giữa Malanti Chiefs và Green Mamba ở giải VĐQG Swaziland (châu Phi) đầu năm, sau tiếng còi khai cuộc chỉ 15 phút, cầu thủ Papy Faty lên cơn đột quỵ. Anh được đưa tới bệnh viện ngay lập tức nhưng không qua khỏi.
Cầu thủ Papy Faty (áo xanh) lên cơn đột quỵ khi tham gia trận bóng
Điều quan trọng nhất trong rèn luyện thân thể là việc duy trì chế độ tập luyện nhất quán và lắng nghe cơ thể mình. Những sai lầm trong tập luyện thể dục, thể thao có thể khiến cơ thể bị kiệt sức, nguy hại sức khỏe. Hãy cùng xem những lưu ý khi tham gia thể thao để hoạt động vừa sức.
Các nguyên nhân gây đột tử khi tham gia thể thao
Đột tử hay xảy ra ở những môn thể thao đòi hỏi cường độ vận động gắng sức cao như bóng đá, bóng rổ, bóng bầu dục, chạy marathon.
Đột tử hay xảy ra ở những người trẻ t.uổi chơi thể thao chuyên nghiệp lẫn nghiệp dư và được cho là liên quan hầu hết đến bất thường tiềm ẩn của hệ tim mạch (chiếm 2/3 nguyên nhân các trường hợp đột tử). Những bất thường về tim mạch này ít bộc lộ hoặc không được phát hiện trước đó, khi gặp yếu tố gắng sức hay chấn thương trực tiếp sẽ gây ra những bệnh lý tim mạch cấp tính, gây t.ử v.ong ngay lập tức.
Các bệnh lý thường gặp như: bệnh lý cơ tim phì đại, bệnh lý động mạch vành, vỡ phình động mạch chủ do gắng sức, hoặc bệnh lý van tim, tim bẩm sinh và bất thường tim mạch ở những người cao to trong hội chứng Marfan. Chứng chấn động tim: đây là nguyên nhân hàng đầu gây t.ử v.ong ở thanh thiếu niên mà không bị bất thường về tim. Tim bình thường bị một chấn động mạnh ở vùng giữa ngực, do banh đ.ánh trúng hay cú đ.ánh trực tiếp, làm tim ngưng hoạt động dù không có tổn thương xương hay cơ bao quanh ngực. Tỷ lệ t.ử v.ong lên đến 65%.
Cần đo gắng sức tim mạch – hô hấp
Nhận định những nguy cơ tiềm ẩn khi tập luyện thể thao với cường độ nặng, theo các bác sỹ, khi triển khai đo gắng sức tim mạch – hô hấp, người đo sẽ được đ.ánh giá đồng thời hệ tim mạch, hô hấp, thần kinh cơ và chuyển hóa từ lúc nghỉ ngơi, bắt đầu vận động nhẹ đến vận động cường độ cao. Trong lúc gắng sức này, nhiều bệnh lý không hiện diện lúc nghỉ mà chỉ xuất hiện trong lúc gắng sức được bộc lộ ra như: huyết áp tăng giảm bất thường, rối loạn nhịp, thiếu m.áu cơ tim, hen suyễn, co thắt phế quản do gắng sức, rối loạn chức năng dây thanh…
Các bệnh lý càng nguy hiểm khi xuất hiện lúc gắng sức ở cường độ thấp và người bệnh có thể không nhận biết được, dẫn đến khi thi đấu hay gắng sức tập nặng sẽ dễ gặp phải tai biến. Do đó, để đảm bảo an toàn, mỗi cá nhân nên tham vấn chương trình tập luyện phù hợp với giới hạn sức khỏe của bản thân (đặc biệt những đối tượng có nguy cơ tim mạch, hô hấp, ít tập luyện hay tập luyện thường xuyên với cường độ cao). Trước khi quyết định tập môn thể thao cường độ tập luyện cao, có thể đo khám các chức năng hô hấp – tim mạch để xác định mức tập luyện cho phù hợp.
Nhiều trường hợp đột tử khi đang tham gia thể thao
Vận động vừa sức, tầm soát sức khỏe
Tập thể thao gắng sức có thể dẫn đến đột tử với cả người trẻ t.uổi nếu mắc một số chứng bệnh liên quan đến tim (như cơ tim giãn nở, bệnh lý mạch vành). Những bệnh lý này bình thường không có triệu chứng, chỉ đến khi vận động gắng sức, đột ngột thì mới phát hiện được.
Bản thân sự gắng sức thể lực khi chơi thể thao không phải là nguyên nhân nhưng lại là yếu tố thuận lợi dẫn đến đột tử nếu ta có bất thường tim mạch. Dù đột tử rất hiếm xảy ra khi chơi thể thao, nhưng hậu quả thì nghiêm trọng và gần như gây t.ử v.ong, nên tốt nhất chúng ta nên phòng ngừa chứng đột tử bằng cách khám sức khỏe định kỳ, hoặc khám sức khỏe trước khi tập luyện hoặc thi đấu thể thao.
Nếu có bất kỳ khó chịu nào khi gắng sức tập luyện thể thao như mệt bất thường, choáng váng, nghe tiếng tim bất thường hoặc nhịp tim không đều…, bạn nên ngưng gắng sức, nghỉ ngơi và đi khám bác sĩ tim mạch.
Ngoài ra, khi tham gia thể thao cần lưu ý những vấn đề như: cần vận động đúng cách sẽ giảm nguy cơ chấn thương, giúp nhịp tim trở lại bình thường. Bù nước đúng cách, hoạt động cường độ cao ra mồ hôi nhiều, khiến cơ thể mất nước, vì vậy cần bù nước từ từ, đúng cách.
Theo anninhthudo
Nguy hiểm khi tập luyện quá sức mà không biết ngưỡng của mình
Nếu cứ tập luyện quá sức mà không biết đã tới ngưỡng giới hạn sẽ gây đứt mạch m.áu não, đột tử… Thông tin này đã được các bác sĩ đưa ra tại buổi họp báo “Hiểu rõ các giới hạn của bản thân trước khi tập luyện”.
Bệnh nhân đang được đo gắng sức tim mạch-hô hấp – Ảnh: THÙY DƯƠNG
Mới đây, anh V.V.T. – 32 t.uổi, quê Bình Thuận – đã bất ngờ đột tử khi đang chạy trong một cuộc đua marathon tại TP.HCM.
Chỉ phát hiện bệnh khi gắng sức
Bà Lê Thị Tuyết Lan, phó chủ tịch Hội Hô hấp Việt Nam, đã thông tin lại trường hợp này và một số trường hợp đột tử trong khi chơi thể thao, tập luyện để cảnh báo về việc trước khi tập luyện mà không biết được “giới hạn của bản thân trong tập luyện” sẽ rất nguy hiểm.
Thời gian qua, khi đo gắng sức tim mạch – hô hấp cho những bệnh nhân đến phòng khám Bệnh viện Đại học Y dược 1 (TP.HCM), các bác sĩ đã phát hiện không ít bệnh nhân trẻ t.uổi trước đó chưa có biểu hiện gì đã được phát hiện bị nhồi m.áu cơ tim, rối loạn nhịp tim, lên cơn suyễn hoặc đóng dây thanh âm.
Khi đo gắng sức tim mạch – hô hấp, bệnh nhân sẽ được đạp xe đạp hoặc chạy trên thảm lăn. Ngay khi phát hiện bệnh nhân bị bệnh lý và biểu hiện trên, các bác sĩ đã cho bệnh nhân ngưng chạy, đạp xe.
Tuy nhiên, điều làm các bác sĩ đặc biệt lo lắng là các bệnh nhân mắc bệnh tim mạch vẫn nghĩ và nói rằng họ vẫn khỏe, chưa cảm thấy khó thở, vẫn có thể tập tiếp, trong khi các thông số mà bác sĩ đo được đã báo động: “người tập phải ngừng tập”.
PGS Lê Thị Tuyết Lan cho rằng trong thực tế nếu những người này vẫn tiếp tục tập luyện theo ý muốn của họ, mà không biết mình đã tới ngưỡng của huyết áp sẽ gây ra đứt mạch m.áu não, còn khi đã xuất hiện loạn nhịp, nhồi m.áu cơ tim mà vẫn tập luyện tiếp sẽ gây ra đột tử. Khi vận động gắng sức, dù là vận động viên trẻ t.uổi vẫn tiềm ẩn những nguy cơ như đã kể trên.
Điều nguy hiểm là những người này lúc bình thường họ vẫn thấy rất khỏe, nên không biết trước được nguy cơ có thể xảy ra khi vận động mạnh. Do vậy, mỗi người cần phải biết rõ giới hạn bản thân của mình để có chế độ vận động hợp lý.
Hướng dẫn viên không hỏi bệnh lý người tập
Tại TP.HCM, các phòng tập gym mọc lên khắp nơi. Các bác sĩ khuyến khích mọi người cần tập luyện cũng như tập gym để nâng cao sức khỏe. Tuy nhiên, trước khi tham gia một lớp tập nào, người tập cần biết giới hạn, khả năng tập luyện của mình cụ thể.
Chị N.T.P. – 38 t.uổi, ngụ Q.Phú Nhuận TP.HCM – kể gần nhà chị mới có một phòng gym khai trương. Nhân viên ở đây gọi điện mời chị đến tập. Khi chị đến tập, nhân viên chỉ giới thiệu thời gian tập, các gói tập với giá t.iền kèm theo. Khi chị đăng ký, đi tập cũng không được nhân viên hay hướng dẫn viên nào hỏi chị từng tập luyện chưa, có bệnh lý gì không, khả năng luyện tập…
Theo PGS Lan, đúng ra những phòng tập này phải hỏi người mới đến tập gym xem người đó từng tập luyện hay chưa? Người từng tập luyện sẽ khác với người chưa từng tập qua. Người chưa từng tập luyện mà tập luyện ngay sẽ gây ra những nguy cơ về mặt sức khỏe.
Ngoài ra, những người đi tập cần phải được hỏi xem có mắc các bệnh tim mạch, hô hấp, đái tháo đường hoặc bệnh thận… hay không? Vì người mắc những bệnh này sẽ phải có chế độ tập luyện rất khác nhau so với những người không mắc bệnh.
Đi tìm giới hạn tập luyện
Theo PGS Lan, người tập luyện sẽ được phân thành 8 nhóm. Nhóm 1 là người khỏe mạnh, đang tập luyện, nhóm 2 là người đang tập luyện có triệu chứng bệnh lý, nhóm 3 là người có bệnh lý được kiểm soát đang tập luyện, nhóm 4 là người có bệnh lý chưa kiểm soát và đang tập luyện, nhóm 5 người khỏe mạnh, không tập luyện, nhóm 6 không tập luyện và có triệu chứng bệnh lý, nhóm 7 có bệnh lý được kiểm soát và đang tập luyện, nhóm 8 là người có bệnh lý chưa được kiểm soát và không tập luyện.
Bác sĩ Lan nhấn mạnh người tập luyện cần biết mình thuộc nhóm nào trước khi tập luyện. Những người thuộc nhóm 1, không cần kiểm tra sức khỏe có thể tập ở cường độ vừa, nhóm 5 không cần kiểm tra sức khỏe có thể bắt đầu tập luyện với cường độ nhẹ, còn nhóm 3 không cần kiểm tra sức khỏe và tập với cường độ trung bình. Những người thuộc nhóm 2, 4, 6, 7, 8 cần phải đi kiểm tra sức khỏe.
“Làm thế nào để biết mình có nguy cơ khi vận động mạnh hay không?”. Theo các bác sĩ, người luyện tập đều phải qua đo gắng sức tim mạch – hô hấp mới biết được.
Theo PGS Lan, nếu đo tim trong lúc nằm nghỉ ngơi hay đo hô hấp trong khi nghỉ ngơi đều không phát hiện, nhưng nếu lên xe đạp hoặc chạy gắng sức sẽ được các bác sĩ phân loại sức khỏe thành 6 nhóm, từ nhóm rất yếu đến nhóm rất mạnh.
Cách kiểm tra này phải có mặt của bác sĩ. Bệnh nhân sẽ gắng sức tăng dần từ nhẹ đến nặng và các bác sĩ sẽ đ.ánh giá được tim mạch, hô hấp tiêu hóa và luôn cả cơ của bệnh nhân. Qua cách đ.ánh giá này, các bác sĩ sẽ phát hiện rất sớm những bệnh lý tim mạch, hô hấp…
Người muốn tập luyện sẽ biết được tình trạng sức khỏe thể chất hiện tại, giới hạn luyện tập của bản thân. Từ những thông tin này, bệnh nhân sẽ được một chuyên gia xây dựng chế độ tập luyện phù hợp, một bác sĩ dinh dưỡng sẽ tư vấn chế độ dinh dưỡng hợp lý.
Trước vận động hãy kiểm tra sức khỏe
Ông Nguyễn Tuấn Khanh, ủy viên ban chấp hành Liên đoàn Điền kinh TP.HCM, cho biết hiện nay phần lớn những người đi vận động là đi tập theo bạn bè, theo ý muốn, chứ không theo khoa học.
Về nguyên tắc tập luyện thể thao phải tập từ nhẹ đến nặng, tập từ ít đến nhiều, kỹ thuật từ đơn giản đến phức tạp. Cùng một bài tập nhưng mỗi một người sẽ đáp ứng với bài tập khác nhau do năng lực, năng khiếu khác nhau.
Hiện nay, tình trạng thiếu vận động rất phổ biến. Có những người đi bộ mỗi ngày không quá 500m, tình trạng thiếu vận động này kéo dài từ năm này qua năm khác. Những người này trước sau cũng có vấn đề về sức khỏe.
Ngược lại với tình trạng thiếu vận động, một số người lại vận động quá nhiều cũng sẽ ảnh hưởng đến cơ xương khớp và sức khỏe. Mỗi con người là một cá thể riêng biệt nên muốn tập luyện khoa học, hiệu quả cần được kiểm tra sức khỏe, được tư vấn để có một chế độ tập luyện hợp với từng độ t.uổi, sức khỏe của người đó.
Chỉ đơn giản là đi bộ nhưng nếu đi sai cách, không hít thở đúng cách sẽ không thể đi lâu được, không cải thiện được sức bền. Nếu chỉ có t.iền, đam mê nhưng không có kiến thức trong tập luyện sẽ gây ra những hậu quả đáng tiếc sau này.
Theo tuoitre
