Ung thư dạ dày là một trong 5 bệnh ung thư thường gặp nhất tại Việt Nam cũng như trên thế giới. Tại Việt Nam, năm 2018 có hơn 17 ngàn ca mắc mới và hơn 15 ngàn trường hợp t.ử v.ong vì căn bệnh này.
Chủ quan ở người trẻ
Trường hợp của bạn Nguyễn T.H. (25 t.uổi, Thanh Hóa), nhập viện trong tình trạng đau bụng, đau âm ỉ vùng trên rốn. Trước đó, T.H. chưa từng có t.iền sử mắc bệnh. Các bác sĩ đã cho nội soi dạ dày và phát hiện có tổn thương vùng hang vị. Kết hợp với kết quả sinh thiết, H. được chẩn đoán mắc ung thư dạ dày.
Ngay sau đó, các bác sĩ đã phẫu thuật nạo vét hạch, cắt bán phần dạ dày. Sau đó, cô gái 25 t.uổi tiếp tục điều trị bệnh bằng phương pháp hóa trị.
Một trường hợp khác, Vũ Thuỳ Tr. (19 t.uổi, Nam Định) có biểu hiện đầy bụng, khó tiêu và thường xuyên mệt mỏi, giảm cân không rõ nguyên nhân, đi tiêu phân đen,… nhưng không đi khám ngay mà thường xuyên tự ý mua thuốc trong suốt 1 năm.
Đến khi biểu hiện vô cùng nghiêm trọng, em quyết định đi khám và cũng được chẩn đoán mắc ung thư dạ dày. Nhưng lúc này, ung thư đã di căn, tiên lượng xấu vì bệnh nhân đã bước sang giai đoạn muộn.
Ung thư dạ dày ngày càng trở nên phổ biến. Ảnh minh họa
Đừng chủ quan với các dấu hiệu đau tức bụng
TS Phạm Văn Bình – trưởng khoa Ngoại 1, Bệnh viện K trung ương cho biết, hiện nay ung thư dạ dày là một trong những bệnh ung thư đường tiêu hoá phổ biến ở nước ta. BS Bình cho biết nhiều bệnh nhân còn rất trẻ như hai trường hợp trên không phải là hiếm.
Cách điều trị ung thư dạ dày hiệu quả nhất không phải là điều trị ở bệnh viện nào mà là phát hiện sớm bệnh. Nếu ở giai đoạn sớm, bệnh nhân chỉ điều trị cắt hớt niêm mạc dạ dày và càng giai đoạn muộn thì việc điều trị càng khó khăn hơn.
TS Bình cho biết dấu hiệu của ung thư dạ dày khá mơ hồ như một triệu chứng đau dạ dày thông thường nên nhiều bạn trẻ thường bỏ qua mà không đi khám sàng lọc trước.
Các dấu hiệu ung thư dạ dày cần nhớ:
Thứ nhất, người bệnh sẽ cảm thấy đầy tức bụng: Lúc đầu, triệu chứng đau rất giống với trong loét dạ dày (đau liên quan tới bữa ăn, giảm khi dùng các thuốc điều trị loét).
Thứ hai, chán ăn: Mất cảm giác thèm ăn chắc chắn là một điều cần hết sức chú ý. Trong nhiều trường hợp, biểu hiện này không đơn thuần chỉ là tiết lộ bạn đang gặp rắc rối với vị giác, tốt nhất bạn nên đi gặp bác sĩ để kiểm tra.
Thứ ba, sụt cân chưa rõ nguyên nhân, mệt mỏi: Sút nhiều cân trong thời gian ngắn, kèm theo cảm giác luôn no, chán ăn buồn nôn, mệt mỏi thì đó có thể là cảnh báo ung thư dạ dày.
Thứ tư, nôn ra m.áu: khi nôn có lẫn m.áu thì cũng nên suy xét đến khả năng ung thư dạ dày.
Thứ năm, ợ chua, ợ nóng đầy bụng sau khi ăn: người bị ung thư dạ dày khi ăn xong có cảm giác tức bụng, đầy bụng và buồn nôn… Ợ nóng là một triệu chứng phức tạp, nó có thể là dấu hiệu của bệnh ung thư (thường liên quan đến đau bụng hoặc đau vùng thượng vị) hoặc là yếu tố nguy cơ ung thư. Những người bị chứng ợ nóng có thể bị loét dạ dày tá tràng, có nghĩa là họ có nhiều axit trong dạ dày, điều này khiến họ có nguy cơ bị ung thư dạ dày cao hơn.
Thứ 6 đi ngoài phân màu đen. Những người xuất hiện triệu chứng đi ngoài phân đen hoặc trong phân thường xuyên có m.áu, việc này lặp lại thường xuyên thì rất có thể bạn đã mắc ung thư dạ dày.
Các yếu tố làm tăng ung thư dạ dày đó là thói quen ăn uống không khoa học: Rất nhiều người trẻ yêu thích đồ ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn,… nhưng những loại đồ ăn này thường chứa nhiều muối và dầu mỡ và cả những chất bảo quản,..và cũng chính là các tác nhân hàng đầu gây ung thư. Bên cạnh đó, thói quen ăn uống ngoài vỉa hè không đảm bảo vệ sinh và lạm dụng rượu bia cũng được cho là nguyên nhân gây bệnh.
Thường xuyên ngồi hoặc đứng mà không chịu vận động sẽ khiến cơ thể dễ dàng tích lũy mỡ thừa gây tăng cân béo phì và khiến bạn có nguy cơ cao mắc những bệnh lý về dạ dày, trong đó có ung thư dạ dày.
Để phòng bệnh, TS Bình khuyến cáo nên hạn chế ăn đồ ăn mặn: Chúng chứa nhiều nitrit và amin thứ cấp khi vào dạ dày sẽ kết hợp thành chất cực độc gây ung thư. Hạn chế ăn đồ hun khói, nướng, chiên: Qua chế biến các thức ăn này chứa rất nhiều chất độc gây ung thư.
Từ bỏ thói quen hút t.huốc l.á, uống rượu bia, chất kích thích: Sử dụng những chất này sẽ gây ra nhiều bệnh ung thư không chỉ riêng ung thư dạ dày. Bổ sung chất dinh dưỡng hợp lý: Ăn các thức ăn chứa nhiều vitamin A, B, E. Có chế độ nghỉ ngơi, luyện tập thể dục thể thao hợp lý, điều độ.
Đặc biệt, cần tầm soát phát hiện sớm căn bệnh này bởi ung thư dạ dày hoàn toàn có thể điều trị khỏi nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm. Hiện nay nội soi bằng ống mềm là cách sàng lọc tốt nhất và các cơ sở y tế đều được trang bị nên người dân chủ động đi nội soi. Những người trên 40 t.uổi nên sàng lọc ít nhất 1 năm 1 lần, người trẻ mà có t.iền sử đau dạ dày, dấu hiệu đau tức bụng cũng nên thực hiện nội soi dạ dày sớm, tránh trường hợp bệnh tiến triển nặng.
Phát hiện sớm ung thư tiêu hóa bằng nội soi màu
Bằng công nghệ nội soi nhuộm màu và phóng đại trong nội soi, bác sĩ có thể phát hiện những dấu hiệu sớm của ung thư đường tiêu hóa.
Bệnh nhân nữ, 64 t.uổi, đến Bệnh viện Bưu điện, Hà Nội, kiểm tra định kỳ, phát hiện một tổn thương nhỏ dạng lõm ở dạ dày. Các bác sĩ nội soi NBI phóng đại, phát hiện cấu trúc mạch m.áu và bề mặt bất thường, đặc trưng cho tổn thương ác tính. Kết quả sinh thiết sau đó xác định bệnh nhân bị ung thư biểu mô tuyến giai đoạn sớm. Bệnh nhân được nội soi dạ dày kịp thời bóc tách toàn bộ tổn thương, vào giữa tháng 9.
Bác sĩ Nguyễn Văn Minh, Khoa Nội soi – Thăm dò chức năng, Bệnh viện Bưu điện, cho biết ung thư dạ dày giai đoạn sớm thường không có triệu chứng lâm sàng, khó phát hiện bằng nội soi ánh sáng trắng thông thường. Máy nội soi NBI nhuộm màu ánh sáng giúp dễ dàng phát hiện tổn thương, đồng thời có thể đ.ánh giá được mức độ tổn thương xâm nhập.
Hình ảnh tổn thương nghi ngờ ung thư thực quản trên nội soi thường (khó quan sát) và trên nội soi NBI (màu nâu sẫm, ranh giới rõ). Ảnh: Bệnh viện cung cấp
Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Văn Thịnh, Trưởng Khoa Nội soi Thăm dò chức năng, Bệnh viện Bưu điện, cho biết nguyên lý nội soi nhuộm màu ánh sáng dải tần hẹp NBI dựa trên việc thay đổi dải ánh sáng trắng thông thường thành hai dải ánh sáng với bước sóng ngắn hơn. Dải ánh sáng ngắn này bị huyết sắc tố (hemoglobin) trong mạch m.áu hấp thu. Nhờ vậy, độ tương phản của cấu trúc mao mạch và lớp bề mặt nông của biểu mô tăng lên, giúp bác sĩ quan sát rõ cấu trúc mạch m.áu bề mặt khi nội soi. Kết hợp với độ phóng đại lên tới 100 lần, bác sĩ có thể quan sát các tổn thương rất nhỏ ở kích thước chỉ 2 mm.
Với kỹ thuật này, bác sĩ có thể đ.ánh giá những bất thường về cấu trúc bề mặt và mạch m.áu, từ đó phát hiện các tổn thương t.iền ung thư, ung thư giai đoạn sớm ở thực quản, dạ dày, đại tràng. Ở giai đoạn này, các tế bào ác tính chỉ khu trú ở trên niêm mạc hoặc lớp dưới niêm mạc.
Ngoài ra, nội soi NBI phóng đại còn giúp bác sĩ phân định rõ ranh giới giữa vùng tổn thương lành tính và ác tính, đ.ánh giá sơ bộ mức độ xâm lấn sâu của khối u, từ đó đưa ra chiến lược điều trị tốt nhất cho người bệnh là can thiệp qua nội soi hay phẫu thuật.
Bệnh nhân ung thư giai đoạn sớm, điều trị hiệu quả bằng cách nội soi cắt niêm mạc hay cắt tách dưới niêm mạc, giảm nguy cơ tái phát và rút ngắn thời gian điều trị nội trú.
Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Văn Thịnh (phải), Trưởng Khoa Nội soi Thăm dò chức năng, Bệnh viện Bưu điện cùng đồng nghiệp nội soi cho bệnh nhân. Ảnh: Bệnh viện cung cấp
Mỗi năm Việt Nam ghi nhận khoảng 165.000 ca ung thư mới, 115.000 ca t.ử v.ong. Trong số bệnh nhân ung thư, hơn 17.000 người ung thư dạ dày, hơn 14.000 người ung thư đại trực tràng. Hơn 7.500 ca ung thư đại trực tràng t.ử v.ong, đứng thứ 5 trong các ung thư phổ biến, sau gan, phổi, dạ dày và vú. Dự báo đến năm 2025, ung thư đại trực tràng là bệnh ung thư thường gặp thứ hai ở nam giới và thứ tư ở nữ giới.
Ung thư đường tiêu hóa phát hiện ở giai đoạn sớm có thể điều trị khỏi hoàn toàn. Phòng bệnh bằng cách giữ lối sống lành mạnh, hạn chế rượu bia hay thức ăn nhiều mỡ, hạn chế muối và thức ăn lên men, xông khói… Chế độ ăn đầy đủ chất xơ từ trái cây, rau tươi, các vitamin E, C, và A… Tập thể dục thường xuyên. Không hút t.huốc l.á. Khám sức khỏe định kỳ, tầm soát ung thư, đặc biệt là người cao t.uổi.
Gia đình có người mắc ung thư đường tiêu hóa, người phát hiện đa polyp đại trực tràng, thường xuyên đau âm ỉ vùng thượng vị, viêm loét dạ dày, đại tiện ra m.áu… cần khám thường xuyên để phát hiện bệnh sớm.
